ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Τι είναι η κερατίτιδα και τι το έλκος του κερατοειδή;
Ο κερατοειδής είναι ο διαφανής χιτώνας που καλύπτει την ίριδα και την κόρη του ματιού, όπως ένα κρύσταλλο ρολογιού καλύπτει την πλάκα και τους δείκτες ενός ρολογιού. Είναι το διαφανές παράθυρο του ματιού.
Κερατίτιδα είναι η φλεγμονή και το οίδημα του κερατοειδή. Είναι συνήθως το αποτέλεσμα μόλυνσης των ματιών, αλλά μπορεί να προκληθεί και από μη λοιμώδη αίτια, ή άλλες οφθαλμικές διαταραχές, όπως η σοβαρή ξηροφθαλμία. Τα αμυντικά κύτταρα του οργανισμού (μακροφάγα, λευκά αιμοσφαίρια) διηθούν την περιοχή της βλάβης και εκκρίνουν αντιμικροβιακές ουσίες με αποτέλεσμα οίδημα, φλεγμονή και νέκρωση της περιοχής της βλάβης.
Εάν το επιθήλιο, η επιφανειακή προστατευτική στιβάδα του κερατοειδή, νεκρωθεί και αποπέσει, τότε δημιουργείται μια ανοιχτή πληγή στον κερατοειδή χιτώνα, που ονομάζεται έλκος του κερατοειδή. Αρκετοί όμως δεν διαχωρίζουν τους δύο αυτούς όρους (κερατίτιδα και έλκος του κερατοειδή).
Ποια είναι τα συμπτώματα του έλκους του κερατοειδή;
Τα συμπτώματα του έλκους του κερατοειδή συνήθως είναι:
- ερυθρότητα του ματιού
- έντονος πόνος στο μάτι
- αίσθηση ξένου σώματος στο μάτι
- δακρύρροια
- πύο ή άλλες εκκρίσεις
- θολή όραση
- ευαισθησία στο φως
- πρήξιμο των βλεφάρων
- ένα λευκό σημείο πάνω στον κερατοειδή που μερικές φορές μπορείτε να δείτε, όταν κοιτάτε στον καθρέφτη
Επικοινωνήστε αμέσως μαζί μας, εάν νομίζετε ότι έχετε έλκος του κερατοειδή ή ανησυχείτε για κάποια από τα παραπάνω συμπτώματα που μπορεί να έχετε. Τα έλκη του κερατοειδή αν δεν θεραπευτούν εγκαίρως, μπορούν να βλάψουν σοβαρά και μόνιμα την όρασή σας. Μπορούν να προκαλέσουν ακόμη και τύφλωση.
Ποιοι κινδυνεύουν να εμφανίσουν έλκη του κερατοειδή;
Τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν λοιμώδη έλκη του κερατοειδή είναι:
- χρήστες φακών επαφής
- άτομα που έχουν ή είχαν επιχείλιο έρπητα, ανεμοβλογιά ή έρπητα ζωστήρα
- άτομα που χρησιμοποιούν κολλύρια κορτιζόνης
- άτομα με ξηροφθαλμία
- άτομα με διαταραχές των βλεφάρων που εμποδίζουν την καλή λειτουργία του βλεφάρου
- άτομα που με τραύμα ή έγκαυμα του κερατοειδή
Ο ασφαλής χειρισμός, η σωστή διατήρηση και ο καθαρισμός των φακών επαφής, αποτελούν πολύ σημαντικά βήματα, για να πετύχουμε τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης έλκους του κερατοειδή. Είναι πολύ σημαντικό οι χρήστες φακών επαφής να γνωρίζουν καλά πώς να φροντίζουν τους φακούς επαφής τους.
Τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο να εμφανίσουν μη λοιμώδη (άσηπτη) κερατίτιδα είναι:
- χρήστες φακών επαφής (άσηπτες διηθήσεις με λευκά αιμοσφαίρια)
- άτομα που πάσχουν από ροδόχρου ακμή
- άτομα με πρόσθια βλεφαρίτιδα
- άτομα που πάσχουν από αυτοάνοσα νοσήματα (π.χ. ρευματοειδή αρθρίτιδα, ερυθηματώδη λύκο, πολυαγγειίτιδα)
Τι προκαλεί ένα έλκος του κερατοειδή;
Λοιμώδη έλκη του κερατοειδή μπορούν να προκληθούν από τα παρακάτω είδη μικροοργανισμών:
- Βακτηρίδια. Οι βακτηριδιακές λοιμώξεις είναι πιο συχνές στους χρήστες φακών επαφής και ιδιαίτερα στους χρήστες φακών επαφής συνεχούς χρήσης (extended-wear contact lenses). Εκδορές (γρατζουνιές) και σχισίματα (τομές) στον κερατοειδή που προκαλούνται από τραυματισμό στο μάτι, από νύχια, χαρτί, βουρτσάκια μακιγιάζ και κλαδιά δέντρων μπορούν να μολυνθούν από βακτηρίδια και να οδηγήσουν σε έλκη του κερατοειδή.
- Ιοί. Ο ιός που προκαλεί τον επιχείλιο έρπητα (ο ιός του απλού έρπητα) μπορεί να προσβάλει και τα μάτια και προκαλέσει υποτροπιάζοντα έλκη. Οι υποτροπές αυτές συσχετίζονται με το άγχος, με το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα και με την έκθεση στο ηλιακό φως. Επίσης, ο ιός που προκαλεί ανεμοβλογιά στα παιδιά και έρπητα ζωστήρα στους ενήλικες (ιός ανεμευλογιάς-έρπητα ζωστήρα), μπορεί να προκαλέσει έλκη του κερατοειδή.
- Μύκητες. Η μη σωστή χρήση φακών επαφής και η ακατάλληλη χρήση κολλυρίων κορτιζόνης, μπορεί να οδηγήσει σε μυκητιασικές λοιμώξεις, οι οποίες με τη σειρά τους μπορεί να προκαλέσουν έλκη του κερατοειδή. Επίσης, ένας τραυματισμός του κερατοειδή, που έχει ως αποτέλεσμα να μπει στο μάτι υλικό από φυτά, μπορεί να οδηγήσει σε μυκητιασική κερατίτιδα.
- Παράσιτα (Ακανθαμοιβάδα). Η Ακανθαμοιβάδα είναι ένας μικροσκοπικός, μονοκύτταρος οργανισμός που μπορεί να προκαλέσει λοίμωξη στον άνθρωπο. Είναι η πιο κοινή από τις αμοιβάδες που βρίσκονται στο γλυκό νερό και στο έδαφος. Όταν η ακανθαμοιβάδα μπει στο μάτι, μπορεί να προκαλέσει πολύ σοβαρή λοίμωξη, ιδιαίτερα στους χρήστες φακών επαφής.
Άσηπτα (μη λοιμώδη) έλκη του κερατοειδή μπορούν να εμφανιστούν στις παρακάτω παθήσεις:
- Αυτοάνοσα νοσήματα. Περιφερική κερατίτιδα και έλκη μπορούν να εμφανιστούν σε άτομα που πάσχουν από αυτοάνοσα νοσήματα, όπως η ρευματοειδή αρθρίτιδα, οερυθηματώδης λύκος και η πολυαγγειίτιδα του Wegener.
- Ροδόχρους ακμή.
- Πρόσθια βλεφαρίτιδα. Πρόκειται για αλλεργία στις τοξίνες του σταφυλόκοκκου, που ζει στην φυσιολογική χλωρίδα των βλεφάρων.
- Άσηπτες διηθήσεις με λευκά αιμοσφαίρια μπορεί να εμφανιστούν σε χρήστες φακών επαφής και ενοχοποιούνται: η χρήση των φακών επαφής (υλικό, υγρά, κακή υγιεινή), τοξίνες που εκκρίνουν βακτηρίδια που έχουν προσκολληθεί στον φακό επαφής, ή συνδυασμός αυτών.
Άλλες αιτίες για την εμφάνιση των ελκών του κερατοειδή περιλαμβάνουν:
- Εγκαύματα του κερατοειδή. Εγκαύματα που προκαλούνται από διαβρωτικές χημικές ουσίες που βρίσκονται στο χώρο εργασίας και στο σπίτι μπορεί να προκαλέσουν έλκη του κερατοειδή.
- Ξηροφθαλμία.
- Η παράλυση του προσωπικού νεύρου (Bell) και άλλες διαταραχές των βλεφάρων που εμποδίζουν τη σωστή λειτουργία των βλεφάρων. Εάν το βλέφαρο δεν λειτουργεί σωστά, ο κερατοειδής μπορεί να στεγνώσει και να αναπτυχθεί έλκος στον κερατοειδή.
Πολλές από τις αιτίες που προκαλούν έλκη του κερατοειδή μπορούμε να τις αποφύγουμε. Χρησιμοποιούμε προστατευτικά γυαλιά όταν κάνουμε οποιαδήποτε εργασία, ή παιχνίδι που μπορεί να προκαλέσει τραυματισμό στα μάτια. Αν φοράμε φακούς επαφής, είναι σημαντικό να φροντίζουμε σωστά τους φακούς επαφής μας.
Πως γίνεται η διάγνωση του έλκους του κερατοειδή;
Ο οφθαλμίατρός εξετάζει τον κερατοειδή σας χρησιμοποιώντας ένα ειδικό μικροσκόπιο που ονομάζεται σχισμοειδής λυχνία. Χρησιμοποιεί επίσης μια ειδική χρωστική που ονομάζεται φλουορεσκεΐνη, για να αποκαλύψει οποιαδήποτε βλάβη της επιφάνειας του κερατοειδή. Η εξέταση με την σχισμοειδή λυχνία θα επιτρέψει στον οφθαλμίατρο να δει τη βλάβη στον κερατοειδή και να διαπιστώσει αν υπάρχει λοίμωξη, αν δηλαδή υπάρχει έλκος του κερατοειδή.
Εάν ο οφθαλμίατρος πιστεύει ότι κάποιος λοιμογόνος παράγοντας έχει προκαλέσει το έλκος στον κερατοειδή, μπορεί να πάρει ένα μικροσκοπικό δείγμα ιστού για καλλιέργεια ή για βιοψία. Η εξέταση αυτού του δείγματος βοηθάει στον εντοπισμό του λοιμογόνου παράγοντα, την ευαισθησία του στα αντιβιοτικά και τη κατάλληλη αντιμετώπιση της λοίμωξης.
Πως αντιμετωπίζεται το λοιμώδες έλκος του κερατοειδή;
Φαρμακευτική θεραπεία. Τα αντιβιοτικά, αντιμυκητιασικά ή αντι-ιϊκά κολλύρια είναι η θεραπεία επιλογής. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί να συνταγογραφηθούν φάρμακα και από το στόμα, όπως π.χ. αντιμυκητιασικά χάπια. Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα φάρμακα μπορεί να χορηγηθούν μια ένεση κοντά στο μάτι.
Μετά τη βελτίωση ή την εξαφάνιση της μόλυνσης, ο οφθαλμίατρος μπορεί να συνταγογραφήσει αντιφλεγμονώδη κολλύρια (κορτιζόνης). Αυτά θα μειώσουν το οίδημα και μπορεί βοηθήσουν στην μείωση της ουλοποίησης. Η χρήση των κολλυρίων κορτιζόνης στο έλκος του κερατοειδή είναι αμφιλεγόμενη, επειδή μπορούν να επιδεινώσουν ή να προκαλέσουν την υποτροπή μιας λοίμωξης. Γι΄ αυτό Θα πρέπει να τα χρησιμοποιούνται μόνο κάτω από στενή παρακολούθηση από τον οφθαλμίατρο. Εάν τα συμπτώματα ξαφνικά αλλάξουν ή επιδεινωθούν κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ο ασθενής θα πρέπει να ενημερώσει αμέσως τον οφθαλμίατρο. Τέτοια συμπτώματα είναι: ο πόνος και η ερυθρότητα του οφθαλμού, η δακρύρροια, οι βλεννώδεις εκκρίσεις από το μάτι και η θόλωση της όρασης.
Ο οφθαλμίατρος μπορεί επίσης να συνταγογραφήσει αναλγητικά φάρμακα από το στόμα για να μειώσει τον πόνο.
Χειρουργική θεραπεία. Όταν η λοίμωξη εξαφανιστεί και το έλκος θεραπευτεί με την φαρμακευτική αγωγή, συνήθως παραμένει μια μικρή ουλή, η οποία σε μερικές περιπτώσεις μπορεί να είναι σημαντική και να επηρεάζει πολύ την όραση. Μια μεταμόσχευση κερατοειδή μπορεί να αντικαταστήσει τον θολωμένο κερατοειδή με έναν υγιή κερατοειδή από ένα δότη, ώστε να βελτιωθεί η όραση.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, αν τα έλκη του κερατοειδή δεν μπορούν να αντιμετωπιστούν με φαρμακευτική αγωγή και επίκειται διάτρηση του κερατοειδή, μπορεί να εφαρμοστεί μια νέα μέθοδος, που ονομάζεται διασύνδεση του κολλαγόνου του κερατοειδή (PACK-CXL), ή να απαιτηθεί επείγουσα μεταμόσχευση κερατοειδή, για να μην απολέσει την όραση του ο ασθενής.
Πως αντιμετωπίζονται τα άσηπτα, μη λοιμώδη έλκη του κερατοειδή;
Τα άσηπτα, μη λοιμώδη έλκη του κερατοειδή αντιμετωπίζονται με θεραπεία της πάθησης που τα προκάλεσε (αυτοάνοσο νόσημα, ροδόχρου ακμή, βλεφαρίτιδα) και αντιφλεγμονώδη αγωγή, τοπικά με κολλύρια (κορτιζόνης), ή συστηματικά με χάπια κορτιζόνης. Αν υπάρχει υποψία επιμόλυνσης του έλκους μπορούν να χορηγηθούν και αντιβιοτικά.