State-of-the-art, εγχείρηση πτερυγίου με αυτομεταμόσχευση επιπεφυκότητα, χωρίς ράμματα (με βιολογική κολλα), τεχνική που έχει τα μικρότερα ποσοστά υποτροπής του πτερυγίου, τον ηπιότερο μετεγχειρητικό πόνο και την ταχύτερη επιστροφή στις δραστηριότητες σας, περιγράφουν την πιο σύγχρονη και ασφαλή επιλογή σας για την αντιμετώπιση του πτερυγίου σας από τον οφθαλμίατρο Γεώργιο Παυλόπουλο.
Ο οφθαλμίατρος Γεώργιος Παυλόπουλος είναι ο πρώτος έλληνας οφθαλμίατρος που δημοσίευσε (2009) μελέτη με αντικείμενο αφαίρεση του πτερυγίου με αυτομεταμόσχευση επιπεφυκότα χωρίς ράμματα (με βιολογική κόλλα ινικής).
Συμμετέχει από το 2011 κάθε χρόνο ως ομιλητής στα κλινικά φροντιστήρια Πανελληνίων συνεδρίων με θέμα την χειρουργική του πτερυγίου.
Διαθέτει μεγάλη εμπειρία στην αντιμετώπιση απλών, αλλά και δύσκολων περιπτώσεων πτερυγίων που έχουν υποτροπιάσει πολλές φορές.
ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΟ ΠΤΕΡΥΓΙΟ
Τι ακριβώς είναι το πτερύγιο;
Πτερύγιο καλούμε, ένα ινοαγγειακό ιστό με τριγωνική μορφή (σε σχήμα πτερυγίου), που ξεκινά από τον επιπεφυκότα (τον διαφανή βλεννογόνο που καλύπτει τον σκληρό, δηλαδή το λευκό του ματιού) και εισβάλλει και καλύπτει τον κερατοειδή. Αναπτύσσεται σιγά-σιγά, σπάνια όμως μεγαλώνει τόσο, ώστε να καλύπτεται η περιοχή του κερατοειδή που αντιστοιχεί στην κόρη του ματιού. Συχνά προσβάλλονται και τα δύο μάτια.
Σε ποιους εμφανίζεται το πτερύγιο;
Το πτερύγιο εμφανίζεται πιο συχνά στους εργαζόμενους στην ύπαιθρο (αγρότες, ψαράδες). Εμφανίζεται πιο συχνά στους άνδρες από ότι στις γυναίκες (αναλογία 3♂ : 2♀). Συχνότερα εμφανίζεται σε άτομα ηλικίας 20 – 40 ετών.
Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για την ανάπτυξη του πτερυγίου;
Παράγοντες κινδύνου είναι η γενετική προδιάθεση, η υπεριώδης ακτινοβολία, το ξηρό κλίμα, η ζωή στην ύπαιθρο και η εγγύτητα την χώρας που διαμένει ο ασθενής με τον Ισημερινό.
Που οφείλεται το πτερύγιο;
Η αιτιολογία είναι άγνωστη. Υπάρχει γενετική προδιάθεση για την εμφάνιση του πτερυγίου, ιδιαίτερα για το μέγεθος και την ταχύτητα με την οποία αναπτύσσεται. Η αυξημένη συχνότητα εμφάνισης του πτερυγίου σε θερμά και ξηρά κλίματα και σε χώρες πλησιέστερες στον ισημερινό υποδηλώνει τον ρόλο περιβαλλοντικών παραγόντων, όπως η υπεριώδης ακτινοβολία και το ξηρό κλίμα. Οι ακτινικές αλλοιώσεις, παρόμοιες με τις ακτινικές κερατώσεις στο δέρμα που παρατηρούνται στην βιοψία, υποστηρίζουν επίσης το ρόλο της υπεριώδους ακτινοβολίας.
Σύμφωνα με την πιο αποδεκτή θεωρία, η υπεριώδης ακτινοβολία προκαλεί χρόνια φλεγμονή στα βλαστικά κύτταρα του κερατοειδή των γενετικά προδιατεθειμένων ατόμων και βλάβη στον γενετικό τους κώδικα (DNA), με αποτέλεσμα αυτά να μετατρέπονται σε «κύτταρα πτερυγίου» και να εισβάλλουν στον κερατοειδή.
Ποια είναι τα συμπτώματα που εμφανίζει ένας ασθενής με πτερύγιο;
Στα αρχικά στάδια, τις περισσότερες φορές τα πτερύγια δεν προκαλούν κάποιο σύμπτωμα, ή προκαλούν ήπια συμπτώματα όπως, αίσθηση ξένου σώματος και η δακρύρροια. Αρκετοί ασθενείς παραπονιούνται για την αισθητική εμφάνιση του ματιού τους, επειδή το κοκκίνισμα των ματιών τους γίνεται πιο έντονο όταν αυτά ερεθίζονται. Αυτό οφείλεται στην μεγάλη αγγείωση του πτερυγίου, οπότε αν τα αγγεία του διασταλούν λόγω ερεθισμού, το μάτι φαίνεται πιο κόκκινο. Πολλές φορές μάλιστα, αυτό είναι και το κύριο παράπονό τους. Καθώς η βλάβη εξελίσσεται, η όραση μπορεί να επηρεαστεί λόγω οπτικών εκτροπών (παραμορφώσεων) συνεπεία εμφάνισης παθολογικού αστιγματισμού, ή λόγω κάλυψης του οπτικού άξονα από το πτερύγιο. Σε πτερύγια που έχουν χειρουργηθεί πολλές φορές λόγω υποτροπών, μπορεί να εμφανιστεί διπλωπία.
Πως γίνεται η διάγνωση του πτερυγίου;
Η διάγνωση βασίζεται στην κλινική εικόνα του πτερυγίου και γίνεται με την εξέταση στην σχισμοειδή λυχνία. Η αξιολόγηση της οπτικής οξύτητας, οι αλλαγές στην διάθλαση (γυαλιά) και η τοπογραφία του κερατοειδούς μπορούν να μας βοηθήσουν να υπολογίσουμε επίδραση του πτερυγίου στην όραση του ασθενή.
Ο οφθαλμίατρος θα πρέπει να ξεχωρίσει το πτερύγιο από άλλες παθήσεις που έχουν παρόμοια εικόνα, όπως το συμβλέφαρο, οι καλοήθεις και οι κακοήθεις όγκοι της επιφάνειας του ματιού και οι φλεγμονές της περιοχής αυτής, όπως η οζώδης επισκληρίτιδα και η φλυκταινώδης κερατοεπιπεφυκίτιδα. Σε άτυπες περιπτώσεις, όπως οι όγκοι της επιφάνειας του ματιού, η βιοψία (ιστοπαθολογική εξέταση) είναι απολύτως απαραίτητη.
Ποιοι τύποι πτερυγίων υπάρχουν;
Τα πτερύγια ανάλογα με την θέση εντόπισης τους διακρίνονται σε ρινικά, κροταφικά ή διπλά πτερύγια. Ανάλογα με το μέγεθος τους, σε μικρά (καλύπτουν τον κερατοειδή σε μήκος < 2 mm), ενδιάμεσα (2-4 mm) και μεγάλα (> 4 mm). Ανάλογα με την ταχύτητα εξέλιξης τους και την πιθανότητα υποτροπής τους, σε ατροφικά, ενδιάμεσα και σαρκώδη (fleshy).
Πως αντιμετωπίζεται το πτερύγιο;
Το πτερύγιο αντιμετωπίζεται ανάλογα με την κλινική εικόνα του. Τα μικρά και τα ατροφικά πτερύγια αντιμετωπίζονται με τεχνητά δάκρυα και ήπια αντιφλεγμονώδη σκευάσματα, προκειμένου να υποχωρήσουν τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλούν (ερυθρότητα, αίσθηση ξένου σώματος). Συστήνεται επίσης η χρήση γυαλιών ηλίου.
Τα πτερύγια τα οποία καλύπτουν τον κερατοειδή σε μήκος περισσότερο από 2-3 mm, επειδή αρχίζουν να εισβάλλουν στο οπτικό πεδίο και τα σαρκώδη πτερύγια χρήζουν χειρουργικής αφαίρεσης. Άλλες ενδείξεις χειρουργικής αφαίρεσης είναι η άτυπη εικόνα (όγκοι), οι συχνοί και επίμονοι ερεθισμοί, οι κοσμητικοί λόγοι και η διπλωπία σε περιπτώσεις υποτροπής των πτερυγίων μετά από χειρουργική αφαίρεση.
Πως γίνεται η χειρουργική αφαίρεση του πτερυγίου; Μπορεί να υποτροπιάσει;
Το μεγάλο πρόβλημα με πτερύγιο είναι ότι μπορεί να υποτροπιάσει μετά την χειρουργική του αφαίρεση. Γι΄ αυτό και από την εποχή που άρχισε η χειρουργική του θεραπεία, έχουν αναπτυχθεί πάνω από 60 τεχνικές αφαίρεσης. Με την απλή εκτομή του πτερυγίου και συρραφή του επιπεφυκότα (τεχνική του γυμνού σκληρού), την οποία προτιμούν αρκετοί οφθαλμίατροι επειδή είναι εύκολη και γρήγορη, η υποτροπή μπορεί να φτάσει το 60%.
Σήμερα η τεχνική με το μικρότερο ποσοστό υποτροπών (5-8%) και επιπλοκών, είναι η τεχνική της αυτομεταμόσχευσης του επιπεφυκότα. Με την τεχνική αυτή μετά την αποκόλληση και την αφαίρεση του πτερυγίου από τον κερατοειδή, μεταφέρεται ένα κομμάτι από τον επιπεφυκότα που βρίσκεται κάτω από το πάνω βλέφαρο και δεν έχει υποστεί ακτινικές βλάβες από την υπεριώδη ακτινοβολία και τοποθετείται πάνω στον γυμνό από επιπεφυκότα σκληρό (το λευκό του ματιού). Ο σκοπός, εκτός από την γρήγορη επούλωση είναι να αποτρέψει την δημιουργία και εκ νέου διείσδυση πτερυγίου στον κερατοειδή. Η καθήλωση (στερέωση) του μοσχεύματος στον γυμνό σκληρό γίνεται με ράμματα ή χωρίς ράμματα με βιολογική κόλλα ινικής.
Τα πλεονεκτήματα της χρήσης της βιολογικής κόλλας ινικής είναι: η μικρότερη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης, ο ήπιος μετεγχειρητικός πόνος (επειδή δεν υπάρχουν ράμματα, τα οποία με το ανοιγοκλείσιμο των βλεφάρων προκαλούν μεγάλη δυσανεξία, ερεθισμό και πόνο), η μικρότερη μετεγχειρητική φλεγμονή και η ταχύτερη επιστροφή του ασθενή στις δραστηριότητες του. Μερικές μελέτες έχουν δείξει ακόμη μικρότερο ποσοστό υποτροπών.
Σε περιπτώσεις διπλών πτερυγίων (ρινικού και κροταφικού μαζί), λόγω του ότι η έκταση του γυμνού από επιπεφυκότα σκληρού είναι μεγάλη, η έκταση μπορεί να καλυφθεί με μόσχευμα από αμνιακή μεμβράνη. Σε περιπτώσεις υποτροπής πτερυγίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί και η Μιτομυκίνη – C, ένα χημειοθεραπευτικό φάρμακο που επιβραδύνει την επούλωση. Συνήθως δεν χρησιμοποιείται στην αφαίρεση των πτερυγίων την πρώτη φορά, επειδή έχουν αναφερθεί περιστατικά με τήξη (λιώσιμο) του σκληρού λόγω καθυστέρησης της επούλωσης.