Χειρουργείται ο καταρράκτης με Laser;
Εδώ και δεκαετίες, πάρα πολλοί ασθενείς πιστεύουν εσφαλμένα ότι η εγχείρηση του καταρράκτη γίνεται “με Laser ” εννοώντας φυσικά τους υπερήχους που χρησιμοποιούνται κατά την φακοθρυψία.
Τα Lasers (κυρίως το Dodick Photolysis™ System) δοκιμάστηκαν στην εγχείρηση του καταρράκτη πριν από 20 περίπου χρόνια, αλλά απέτυχαν να καθιερωθούν, γιατί μπορούσαν να ρευστοποιήσουν πυρήνες μόνο από αρχόμενους καταρράκτες και σταδιακά αποσύρθηκαν.
Ένα Laser το Femtosecond Laser το οποίο ήδη χρησιμοποιείται για την δημιουργία τομών στην διαθλαστική χειρουργική (διόρθωση μυωπίας, αστιγματισμού, υπερμετρωπίας), δοκιμάστηκε στην εγχειρητική του καταρράκτη, κυρίως από το 2012.
Αποστολή του Femtosecond Laser ήταν να κάνει τις δύο αρχικές τομές στο μάτι, το κυκλικό σχίσιμο του περιφακίου (της μεμβράνης που περιβάλει τον φακό) δηλαδή την καψουλόρρηξη και μια μερική διατομή και ρευστοποίηση του πυρήνα του φακού πριν της εγχείρηση καταρράκτη, ώστε να αφαιρείται ο πυρήνας του φακού χρησιμοποιώντας λιγότερους υπέρηχους στην φακοθρυψία που θα ακολουθούσε.
Μια ανάλυση 37 δημοσιεύσεων οι οποίες συμπεριέλαβαν 14.567 οφθαλμούς που χειρουργήθηκαν για καταρράκτη, έγινε σύγκριση των αποτελεσμάτων της εγχείρησης καταρράκτη μόνο με φακοθρυψία και της εγχείρησης που γίνονταν με επιπλέον χρήση του Femtosecond Laser.
Από την ανάλυση προέκυψε ότι δεν υπήρξε καμιά στατιστικά σημαντική διαφορά ανάμεσα στις δύο μεθόδους, όσον αφορά την όραση του ασθενή και το σύνολο των επιπλοκών, εκτός από δύο επιπλοκές που παρατηρήθηκαν με την χρήση του Femtosecond Laser. Αυτές ήταν η ρήξη της πίσω επιφάνειας του περιφακίου (σοβαρή διεγχειρητική επιπλοκή που δυσκολεύει την στήριξη του ενδοφακού) και την αύξηση των προσταγλαδινών διεγχειρητικά, ουσιών που προκαλούν μύση (κλείσιμο της κόρης) και κάνουν την εγχείρηση πολύ δύσκολη.
Την μελέτη μπορείτε να την διαβάσετε στον παρακάτω σύνδεσμο:
Efficacy and Safety of Femtosecond Laser-Assisted Cataract Surgery Compared with Manual Cataract Surgery: A Meta-Analysis of 14 567 Eyes. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27538796
Τα θεωρητικά πλεονεκτήματα της χρήσης του Femtosecond Laser στην εγχείρηση καταρράκτη είναι η δημιουργία με ακρίβεια (ως προς την θέση και τις διαστάσεις) των 2 αρχικών τομών στον κερατοειδή, η τελείως στρογγυλή και επικεντρωμένη καψουλόρρηξη, καθώς με το χέρι δεν είναι τελείως στρογγυλή (όπως ακριβώς δεν μπορούμε να σχεδιάσουμε έναν τέλειο κύκλο σε ένα τετράδιο με ένα στυλό) και τέλος ο τεμαχισμός του πυρήνα του φακού σε αρκετά κομμάτια, ώστε να αφαιρείται με λιγότερους υπέρηχους στην εγχείρηση που ακολουθεί.
Δυστυχώς τα αποτελέσματα των μελετών δεν επιβεβαίωσαν ότι τα παραπάνω θεωρητικά πλεονεκτήματα.
Όσον αφορά τις τομές στον κερατοειδή παρατηρήθηκε ότι οι τομές από μερικά μηχανήματα Femtosecond Laser δεν ήταν πλήρεις και έπρεπε να χρησιμοποιηθεί μαχαιρίδιο για τις ανοίξει, με αποτέλεσμα μερικές φορές την παραμόρφωση τους. Αντίθετα με τις τομές που γίνονται με τα μαχαιρίδια μιας χρήσης από αξιόπιστες εταιρίες και τα μαχαιρίδια από διαμάντι ή ζαφείρι τα οποία κάνουν τέλειες τομές.
Όσον αφορά την καψουλόρρηξη, δηλαδή την δημιουργία ενός κυκλικού ανοίγματος στην πρόσθια επιφάνεια του περιφακίου, ένα τεχνικά δύσκολο χειρισμό ιδιαίτερα για αρχάριους χειρουργούς, τα αποτελέσματα των μελετών δεν επιβεβαίωσαν την ωφέλεια του τέλειου σχήματος της καψουλόρρηξης. Αντίθετα, εάν ο φυσικός φακός του ματιού είχε μια μικρή κλίση, επειδή το Femtosecond Laser κάνει την τομή σε ένα επίπεδο, το κυκλικό σχίσιμο του περιφακίου δεν ήταν ολοκληρωμένο και έπρεπε να ολοκληρωθεί με λαβίδα η καψουλόρρηξη.
Όσον αφορά τον τεμαχισμό του φακού, παρατηρήθηκε ότι φυσαλίδες που δημιουργούνται κατά τον τεμαχισμό του φακού, τρύπησαν την οπίσθια μεμβράνη του περιφακίου, μια σοβαρή επιπλοκή, επειδή αφενός μεν γίνεται η επέμβαση πιο δύσκολη, αφετέρου ο ενδοφακός τοποθετείται και στηρίζεται μέσα στο περιφάκιο το οποίο είχε σχιστεί.
Επιπλέον η ενέργεια από τα Femtosecond Lasers προκαλεί την απελευθέρωση φλεγμονωδών ουσιών (προσταγλανδινών και κυτταροκινών) με αποτέλεσμα την μύση (κλείσιμο της κόρης). Επειδή ο φυσικός φακός του ματιού βρίσκεται πίσω από την ίριδα, εάν η κόρη γίνει πολύ μικρή η εγχείρηση γίνεται πολύ δύσκολη.
Επομένως τουλάχιστον μέχρι σήμερα, η εγχείρηση του καταρράκτη με φακοθρυψία με την επιπλέον βοήθεια του Femtosecond Laser, δεν υπερέχει της απλής φακοθρυψίας (χωρίς την βοήθεια του Laser) και το πολλαπλάσιο κόστος της επέμβασης με Laser (ιδιαίτερα για την Ελλάδα, αλλά και άλλες χώρες της Ευρώπης) δεν δικαιολογεί το όφελος από την χρήση του.
Ίσως σε κάποιες περιπτώσεις που πάσχει το ενδοθήλιο του κερατοειδούς, σε πολύ προχωρημένους καταρράκτες και στις επεμβάσεις που πρόκειται να τοποθετηθεί αστιγματικός ή πολυεστιακός ενδοφακός (αν και τα αποτελέσματα των μελετών δεν έδειξαν υπεροχή των Lasers), να υπερέχει η επέμβαση με την χρήση Femtosecond Laser.
Mε την εξέλιξη όμως της τεχνολογίας, την βελτίωση των μηχανημάτων Femtosecond Laser, την μείωση του κόστους των μηχανημάτων και της συντήρησης τους και επομένως του κόστους της επέμβασης, μπορεί σε λίγα χρόνια η εγχείρηση καταρράκτη με την βοήθεια του Femtosecond Laser να αποτελεί την συνηθισμένη και πιο ασφαλή τεχνική στον ιδιωτικό τομέα.
Πηγές:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/27538796
https://www.reviewofophthalmology.com/article/update-is-flacs-better-than-manual-surgery
https://www.healio.com/ophthalmology/cataract-surgery/news/print/ocular-surgery-news/%7B0a428b33-54f2-4a73-99fd-bf5e7277ddfb%7D/surgeons-hold-strong-opinions-for-and-against-flacs-vs-manual-cataract-surgery